|
|
|
|
Một kiểu gõ dấu
chữ Việt rất nhanh Trần Tư Bình |
|
|
Bài này trình bày
ưu khuyết điểm của 4 kiểu gõ dấu
thông dụng là VIQR, VNI, Telex và Microsoft (TCVN6064). Sau đó,
xin đề nghị một kiểu gõ khác mà chúng tôi tin
rằng sẽ giúp gõ dấu chữ Việt
được nhanh hơn. A. Giới thiệu B. So sánh 3 kiểu gõ: VIQR,
VNI, Telex
1. Nguyên tắc chung
2. Kiểu gõ VIQR (Vietnet)
3. Kiểu gõ VNI
4. Kiểu gõ Telex C. Kiểu gõ Tubinhtran-MS và
Microsoft D. Cách dùng kiểu gõ
Tubinhtran-MS ở WinVNkey E. Kết luận A. GIỚI
THIỆU Nếu
thỉnh thoảng mới gõ chữ Việt thì dùng kiểu
gõ (typing method) nào cũng được, càng dễ
nhớ càng tốt. Còn như thường xuyên gõ thì ta nên
tìm kiểu gõ nào vừa dễ nhớ và ít phải di
chuyển ngón tay thì mới gõ nhanh hơn được. Bài
viết này trình bày ưu khuyết điểm của 4
kiểu gõ dấu thông dụng là VIQR, VNI, Telex và Microsoft
(còn có tên TCVN6064). Sau đó, xin đề nghị một
kiểu gõ khác mà chúng tôi tin rằng sẽ giúp gõ dấu
chữ Việt được nhanh hơn. B. SO SÁNH 3 KIỂU
GÕ: VIQR, VNI, TELEX 1. Nguyên tắc
chung Tiếng
Việt có rất nhiều mẫu tự có hai dấu,
nghĩa là vừa có cả dấu phụ lẫn dấu
thanh như ồ, ở, ứ, ... Do đó, để gõ
nhanh hơn, ta nên tìm chọn kiểu gõ nào mà vị trí các
phím dấu càng gần với phím mẫu tự chính càng
tốt, vì như thế ta ít phải di chuyển ngón tay
nhất khi gõ dấu. 2. Kiểu gõ VIQR
(VietNet) Kiểu
gõ VIQR (VIetnamese Quoted Readable) dùng dấu sẵn có trên bàn
phím Mỹ để gõ dấu chữ Việt. Nói rõ
hơn là dùng các ký tự trong bảng mã ASCII để gõ dấu
chữ Việt.
Hình 1: Kiểu
gõ VIQR. Kiểu
gõ VIQR có một lịch sử lâu dài từ thời các môi
trường điện toán, nhất là Email và Internet, dùng
bộ chữ 7 bit ASCII của Hoa Kỳ trong các thập
niên trước năm 2000.
Môi trường này không thể nào hỗ trợ
được các chữ có dấu như chữ
Việt. Lúc bấy giờ đã có một số
đông người Việt hải ngoại tham gia
một nhóm tin Usenet Newsgroup có tên là soc.culture.vietnamese
(gọi tắt là nhóm SCV hay Viet Net). Chính những
người này đã đặt ra qui ước dùng các
dấu ASCII trên bàn phím Mỹ để tượng
trưng cho các dấu chữ Việt. Do đó, qui
ước này thường được gọi là qui
ước VietNet, về sau được nhóm Viet-Std tiêu
chuẩn hóa thành qui ước VIQR (xem chuẩn Internet RFC
1456). Qui ước này hiện vẫn còn được
sử dụng rộng rãi trong nhóm tin SCV. Ưu điểm: Dễ
nhớ, dù không quen dùng cũng có thể đoán và
đọc được. Khuyết điểm: Chữ
tương đối khó đọc. Không gõ nhanh như
kiểu Telex. Sau khi
bộ chữ Unicode được phổ biến
rộng rãi thì việc viết và đọc chữ
Việt trên máy vi tính và Internet được thống
nhất và thuận tiện hơn. Những người
quen kiểu gõ VIQR nay bắt đầu tải xuống
phần mềm gõ chữ Việt, chọn bộ chữ
Unicode trong phần mềm gõ và gõ theo kiểu VIQR, màn hình vi
tính hiện ra chữ Việt trọn vẹn và
người nhận vẫn đọc được (vì
hầu hết máy Windows hiện nay đều có hỗ
trợ bộ chữ Unicode). Dùng
kiểu gõ VIQR trong phần mềm gõ chữ Việt có
ưu điểm và khuyết điểm như sau: Ưu điểm: - Dễ
nhớ, tiện dùng cho những ai quen gõ kiểu VIQR. - Gõ nhanh
được mẫu tự đ vì gõ lặp dd
→ đ. Khuyết điểm: Không gõ
nhanh bằng kiểu Telex hoặc VNI vì các phím gõ dấu
thanh ( ’ `? ~
. ) cũng như các phím gõ dấu mũ, râu, trăng ^ + (
thì nằm rất xa nhau. Có thể nói đây là kiểu gõ
chậm nhất trong 3 kiểu gõ. 3. Kiểu gõ VNI Công ty
VNISoft đặt ra một qui ước dùng các phím số
để tượng trưng dấu chữ Việt
trong phần mềm gõ VNI. Do đó, kiểu gõ theo qui
ước này thường được gọi là
kiểu gõ VNI.
Hình 2: Kiểu
gõ VNI. Nhiều
người lầm việc gõ kiểu VNI với việc
sử dụng phần mềm gõ VNI và bộ chữ VNI.
Kiểu gõ VNI chỉ là cách dùng số tượng trưng
cho dấu. Do đó, bất
kỳ phần mềm gõ nào cũng có thể hỗ
trợ kiểu gõ này để gõ bất cứ bộ
chữ Việt nào. Ưu điểm: Thông
dụng, dễ nhớ, nhiều nhóm thiết kế
phần mềm gõ chữ Việt cũng dùng kiểu gõ
này. Khuyết điểm: -
Mẫu tự “đ”: phải gõ d9, 2
phím “d” và “9” ở xa nhau. (Telex và VIQR: dd → đ , dùng phím lặp nên nhanh
hơn vì không phải di chuyển ngón tay). -
Mẫu tự “ă”: phải gõ a8, 2
phím “a” và “8” ở xa nhau. -
Không dùng cách gõ lặp để tạo
ra dấu nên phải luôn luôn di chuyển ngón tay khi gõ
dấu phụ. -
Rất chậm khi sử dụng bàn
phím Pháp vì các phím số cần phải nhấn thêm phím
“Shift”. -
Trên bàn phím Mỹ, có thể nói kiểu
gõ VNI nhanh hơn kiểu VIQR nhưng chậm hơn
kiểu Telex. 4. Kiểu gõ Telex Kiểu
gõ Telex dùng phím lặp, dùng các mẫu tự hoặc vị
trí các mẫu tự không có trong chữ quốc ngữ
để gõ dấu chữ Việt.
Hình 3: Kiểu
gõ Telex. Ðây là
kiểu gõ điện tín ngày xưa ở Việt Nam. Ngày
nay các phần mềm gõ chữ Việt hỗ trợ qui
ước gõ dấu chữ Việt theo lối này. Ưu điểm: Các phím gõ dấu đều
nằm ở 3 hàng giữa của bàn phím nên ít phải di
chuyển xa ngón tay khi gõ dấu. Khuyết điểm: -
Với những ai thường xuyên gõ
xen kẽ trong văn bản các chữ nước ngoài
như Anh, Pháp thì phải dùng nhiều lần phím thoát vì
nếu không thì các từ nước ngoài sẽ hiện ra
không đúng. -
Mẫu tự “ư”: phải gõ uw, 2
phím “u” và “w” ở xa nhau. -
Mẫu tự “ơ”: phải gõ ow, 2
phím “o” và “w” ở xa nhau. -
Khó nhớ các dấu, không dùng quen khó có
thể gõ được. C. KIỂU GÕ
TUBINHTRAN-MS VÀ MICROSOFT Sau khi
phân tích ưu và khuyết điểm của 3 kiểu gõ
VIQR, VNI và Telex, chúng tôi đề nghị một kiểu
gõ khác hữu hiệu hơn, xin tạm đặt tên là kiểu
gõ Tubinhtran-MS. Kiểu
gõ Tubinhtran-MS giúp ta gõ các ký tự có dấu â ê ô ă ư ơ đ được nhanh hơn vì
chỉ cần gõ phím 1 lần. Về
cơ bản thì kiểu gõ Tubinhtran–MS giống như
kiểu gõ Microsoft (còn có tên TCVN6064), chỉ khác qui
ước phím mà thôi.
Hình 4: Kiểu
gõ Tubinhtran-MS và Microsoft (TCVN6064). Vì sao kiểu gõ Tubinhtran-MS
lại qui ước khác với Microsoft? • Về phím dấu thanh:
kiểu gõ Tubinhtran-MS dễ nhớ và thuận tiện
hơn. -
Chọn phím 1 2 3 4 5 cho các dấu:
sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng, để dễ
nhớ vì nó theo thứ tự ta đã học chữ quốc ngữ, lại giống
thứ tự của kiểu gõ VNI. Còn Microsoft lại đổi qua
thứ tự khác là: huyền hỏi ngã sắc nặng
(56789) nên khó nhớ. -
Quan trọng hơn, tần số
xuất hiện của các số 0, 1, 2, 3, 4, 5 thì nhiều
hơn số 6, 7, 8, 9 trong các văn bản. Do đó, dùng
kiểu gõ Tubinhtran-MS thì khi cần có số 0, 1, 2, 3, 4, 5
thì ta không cần phải gõ phím thoát trước đó. Ta
chỉ dùng phím thoát hoặc phím lặp khi cần có số
6, 7, 8, 9. Còn kiểu Microsoft thì ngược lại, khi
cần có số 0, 1, 2, 3, 4, 5 thì ta phải gõ phím thoát hoặc
phím lặp trước đó. • Về phím dấu phụ:
kiểu gõ Tubinhtran-MS rất dễ nhớ. -
Phím 6 = â (trên phím 6 có dấu ^ và số 6
khi lật qua bên thì gần giống a, nhìn vào dễ
nhớ là â). -
Phím 7 = ê (số 7 cũng gần giống ^ nên nhìn vào dễ nhớ là ê). -
Phím 8 = ô (số 8 cũng gần giống o nên
nhìn vào dễ nhớ là ô). -
Phím 9 = ă (vì trên phím 9 có dấu
trăng ( nên nhìn vào dễ
nhớ là ă). -
Phím [ = ư và phím ] = ơ , giống
kiểu Microsoft, vì tần xuất “ư” cao hơn “ơ”
trong các vần tiếng Việt. Chọn [ = ư
hợp lý hơn vì phím [ gần trung tâm bàn phím hơn. Sau cùng,
đặt tên Tubinhtran-MS để người dùng
thấy sự gần gũi với kiểu gõ Microsoft
(MS). D. CÁCH DÙNG KIỂU GÕ TUBINHTRAN-MS
Ở WINVNKEY Nếu
bạn thấy kiểu gõ Tubinhtran-MS hữu hiệu thì có
thể tự cài đặt kiểu gõ này vào phần
mềm gõ mà mình đang dùng. Nếu
không cài đặt được vì phần mềm
bạn đang dùng chưa có đủ chức năng
thích hợp thì chúng tôi xin giới thiệu một phần
mềm đã tích hợp sẵn kiểu gõ Tubinhtran-MS.
Đó là phần mềm gõ WinVNKey (winvnkey.sf.net). WinVNKey
là phần mềm gõ chữ Việt và các ngôn ngữ khác
trong môi trường Windows, do TS Ngô Đình Học và nhóm
thảo chương TriChlor tại Hoa-Kỳ thực
hiện. WinVNKey chạy trên Windows. Kiểu gõ Tubinhtran-MS
được hỗ trợ kể từ phiên bản
5.5.463, phát hành vào tháng 1 - 2010. -
Tải xuống phiên bản WinVNKey
5.5.463, chọn 1 trong 2 bản sau: http://winvnkey.sourceforge.net/beta/download/wvnkey5.5.463-winnt-without-HanNom.zip
Riêng
những ai chưa thạo dùng máy vi tính, có thể
đọc thêm bài “Tải
xuống WinVNKey & Gõ chữ Việt” ở
đường dẫn http://chuvietnhanh.sourceforge.net/TaiXuongWinvnkeyVaGoChuViet.htm
(hoặc bài “Cách gõ tiếng
Việt bằng bộ gõ WinVNKey” ở đường
dẫn: http://echip.com.vn/cach-go-tieng-viet-bang-bo-go-winvnkey-a20130729125310905-c1143.html) để
biết cách tải xuống, cài đặt WinVNKey và cách gõ
tiếng Việt theo các kiểu gõ: VIQR, VNI, Telex, Tubinhtran-MS, Microsoft … -
Khởi động WinVNKey và
điều chỉnh trang chính WinVNKey như hình 5.
Hình
5: Trang chính WinVNKey
để dùng kiểu gõ Tubinhtran-MS. Điều
chỉnh xong là có thể dùng kiểu gõ Tubinhtran-MS
để gõ tiếng Việt theo cách thông thường. Lưu ý: •
Điều chỉnh như trên thì không những ta có
thể gõ dấu theo kiểu gõ Tubinhtran, mà còn có thể gõ
nhanh một số phụ âm đầu như: -
Gõ f bung ra
ph ( vd: gõ fi → phi ) . -
Gõ q bung ra
qu ( vd: gõ qa → qua ). -
Gõ j bung ra
gi (vd: gõ ja → gia ). -
Gõ k
bung ra kh (nếu chỉ
muốn k thì ta gõ nhanh 2
lần phím k. Lý do của
sự chọn đặt này là vì phụ âm kh đứng trước
tất cả nguyên âm trong khi k
chỉ đứng trước: i, ê, e). •
Điều chỉnh như trên thì ta phải gõ chữ
Việt theo bộ chữ Unicode với các phông chữ
của Unicode như: Arial, Tahoma, Verdana, Times New Roman, Courier
New, ... chẳng hạn. Nói cách
khác, cách chọn các bộ chữ trong WinVNKey như sau. Ví
dụ: -
Nếu dùng phông của Unicode thì
phải chọn bộ chữ là Unicode (bộ chữ
thứ 4 trong ô “Bộ chữ” ở trang Chính của khung
WinVNKey). -
Nếu dùng phông của VPS thì phải
chọn bộ chữ là VPS (bộ chữ thứ 11 trong
WinVNKey). -
Nếu dùng phông của VNI thì phải
chọn bộ chữ là VNI (bộ chữ thứ 10 trong
WinVNKey). -
v.v. E. KẾT LUẬN •
Hiện nay, ngày càng nhiều người gõ chữ
Việt có dấu vì bộ chữ Unicode đã
được phổ biến khắp thế giới,
giúp việc viết đọc chữ Việt trên máy vi tính
và internet được thống nhất và thuận
tiện hơn. Nhưng đa số chúng ta vẫn còn dùng
3 kiểu gõ đã có từ xa xưa là: VIQR, Telex, VNI. -
Kiểu
gõ VIQR có
từ thời chưa có máy vi tính. Nó chỉ thích hợp
khi Unicode chưa được phổ biến. Đây là
kiểu gõ chậm nhất vì nó dùng dấu sẵn có trên
bàn phím Mỹ để gõ dấu nên các phím gõ dấu
nằm rất xa các phím nguyên âm. -
Kiểu
gõ Telex có
từ thời chưa có máy vi tính, chỉ thích hợp trong
việc viết điện tín bằng máy đánh chữ.
Những ai thường xuyên gõ xen kẻ trong văn
bản các chữ nước ngoài như Anh, Pháp thì
phải dùng nhiều lần phím thoát để chữ
nước ngoài được hiện ra đúng. -
Kiểu
gõ VNI dùng các
phím số: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 tượng trưng cho các
dấu nên dễ nhớ nhưng gõ không nhanh. Nó không dùng
phím lặp để tạo ra dấu nên ta phải luôn di
chuyển ngón tay khi gõ dấu phụ: mũ, râu, trăng,
gạch ngang chữ đ. Kiểu gõ này không gõ nhanh
được tối ưu.
Với
các hạn chế nêu trên của 3 kiểu gõ VIQR, Telex và
VNI, thiết nghĩ ta nên tìm một kiểu gõ khác nhanh
hơn. Kiểu gõ Tubinhtran-MS được trình bày ở
trên nên xem như là một suy tìm kiểu gõ tối ưu.
Chỉ cần tốn khoảng nửa giờ tập là
ta có thể gõ nhanh kiểu gõ Tubinhtran-MS, dù ta đang gõ quen
với bất kỳ kiểu gõ nào. • Kiểu
gõ Tubinhtran-MS được tích hợp sẵn trong WinVNKey
từ phiên bản beta 5.5.463, phát hành tháng 1-2010. Những ai
hiện dùng WinVNKey các phiên bản cũ hơn mà không
muốn dùng phiên bản 5.5.463 thì có thể tích hợp kiểu
gõ Tubinhtran-MS vào theo như hướng dẫn của bài “Cách cài kiểu gõ dấu
chữ Việt của riêng mình vào WinVNKey” ở
đường dẫn http://chuvietnhanh.sf.net/CachCaiKieuGoDauCuaRiengMinhVaoWinVNKey.htm • Kiểu
gõ Tubinhtran-MS thì rất thích hợp cho
phương pháp mới gõ tắt chữ Việt
được cài sẵn trong WinVNKey. Ta gõ chữ
tắt nhưng nhờ có phần mềm xử lý nên máy vi
tính vẫn hiện ra chữ Việt trọn vẹn. Để hiểu phương pháp
này, xin đọc bài “Phương
pháp mới gõ tắt chữ Việt” ở trang
mạng Chữ Việt Nhanh:
http://chuvietnhanh.sf.net • Chúng tôi xin chân thành tri ân
Tiến sĩ Ngô Đình Học,
tác giả phần mềm gõ WinVNKey, đã tiên phong tích
hợp kiểu gõ dấu Tubinhtran-MS vào WinVNKey. © Trần Tư Bình ( |
|
|
