Gõ nhanh chữ Việt cách Tubinhtran với WinVNKey

(Tựa đề cũ: Phương pháp mới gõ tắt chữ Việt)

Trần Tư Bình & Ts. Ngô Đình Học

Nghiền ngẫm 40 phút, tiết kiệm gần 40% thời gian gõ

1. Giới thiệu
2. Qui ước gõ tắt
3. Cách tải xuống WinVNKey và sử dụng
4. Lời cuối

A. GIỚI THIỆU

Đây là phương pháp gõ chữ Việt rất nhanh với WinVNKey ở máy tính bàn và máy tính bảng trong Windows. Gõ tắt mà màn hình vẫn hiện ra chữ Việt trọn vẹn.

Ước tính tiết kiệm gần 40% thời gian gõ theo cách gõ Tubinhtran.

Ta tiết kiệm nhiều hơn nữa thời gian gõ nếu tự đặt thêm qui ước gõ tắt một số từ thường dùng (ví dụ: mvt=máy vi tính, vn=Việt Nam, v.v…) vào WinVNKey để dùng chung với cách Tubinhtran.

Chỉ cần tải xuống phiên bản WinVNKey có nén sẵn cách Tubinhtran, rồi gõ ngay, chứ không cần cài đặt.

Và có thể tải bản nén vào USB để dùng ở bất kỳ máy nào và không cần có internet.

Phương pháp này do chúng tôi tích hợp các qui ước trong bài “Chữ Việt Nhanh: Một kiểu chữ Việt cải tiến” của tác giả Trần Tư Bình vào bộ gõ WinVNKey http://winvnkey.sf.net của TS. Ngô Đình Học.

Sau khi đọc phần “B. Qui ước gõ tắt” dưới đây, nếu bạn thích thử nghiệm thì xem phần “C. Cách tải xuống WinVNKey” để biết cách tải xuống và sử dụng liền mà không cần điều chỉnh gì.

B. QUI ƯỚC GÕ TẮT

Phương pháp này có 49 qui ước gõ, được chia ra 4 mục như sau:

1) Kiểu gõ dấu Tubinhtran-MS: gõ một phím để có â, ê, ô, ă, ư, ơ, đ. [13 qui ước]

2) Tự động thêm dấu sắc vào mọi từ có chữ cái cuối là: c, p, t, ch. [1 qui ước]

3) Gõ phụ âm ghép đầu chữ và cuối chữ chỉ bằng 1 lần phím. [14 qui ước]

4) Gõ 52 vần “Nguyên âm ghép và chữ cái cuối” chỉ bằng 2 lần phím. [21 qui ước]

Lưu ý: Xin đọc 4 mục này theo thứ tự từ trên xuống dưới vì chúng có quan hệ móc xích.

Hiểu được các qui ước và ví dụ phía trên thì mới hiểu được các qui ước và ví dụ sau đó.

1. Kiểu gõ dấu Tubinhtran-MS: gõ 1 phím để có â, ê, ô, ă, ư, ơ, đ [13 qui ước]

• Có thể gõ dấu “sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng” ngay sau nguyên âm hoặc cuối từ đều được (Vd: ba2n → bàn, ban2 → bàn).
• Kiểu gõ dấu này đặt tên là Tubinhtran-MS vì gần giống với kiểu gõ dấu Microsoft (MS).

2. Tự động thêm dấu sắc vào mọi từ có chữ cái cuối là: c, p, t, ch nếu muốn hiện ra dấu sắc [1 qui ước]

Không cần gõ dấu sắc ở từ có chữ cuối là: c, p, t, ch. WinVNKey tự động thêm vào sau khi nhấn phím ngắt từ (vd: phím trống, dấu phẩy, dấu chấm câu, dấu chấm hỏi, ngoặc đơn, ngoặc kép, v.v …).

Ví dụ: gõ boc → bóc

3. Gõ phụ âm ghép đầu chữ và cuối chữ chỉ bằng 1 lần phím [14 qui ước]

Tất cả phụ âm ghép đầu chữ và cuối chữ được gõ bằng 1 phím theo 14 qui ước sau:

Ghi chú:

(¹) Gõ c bung ra c, nhưng gõ thêm i, e, ê (7) thì WinVNKey tự bung ra k. Vd: ci, ce, c7 → ki, ke, kê (Nếu không muốn bung ra k mà vẫn là c thì ta gõ phím thoát \ trước khi gõ i, e, ê. Vd: c\e → ce).

(²) Gõ g bung ra g, nhưng gõ thêm i, e, ê (7) thì WinVNKey tự bung ra gh. Vd: gi, ge, g7 → ghi, ghe, ghê.

(³) Gõ w bung ra ng nhưng gõ thêm i, e, ê (7) thì WinVNKey tự bung ra ngh. Vd: wi, we, w7 → nghi, nghe, nghê.

4. Gõ 52 vần “Nguyên âm ghép và chữ cái cuối” chỉ bằng 2 lần phím [21 qui ước]

Hãy xem 52 vần “Nguyên âm ghép và chữ cái cuối” sau:

- uyêt, uyên (2 vần)

- iêt, iêp, iêc, iên, iêm, iêng, iêu (2+7=9)

- yêt, yên, yêm, yêng, yêu (14)

- uôt, uôc, uôn, uôm, uông, uôi (20)

- ươt, ươp, ươc, ươn, ươm, ương, ươu, ươi (28)

- uât, uân, uâng, uây (32)

- uơt, uơn (34)

- oăt, oăc, oăn, oăm, oăng (39)

- oet, oen, oem, oeo (43)

- oat, oap, oac, oan, oam, oang, oao, oai, oay (52)

52 vần này có

- Các nguyên âm ghép là: UYÊ, IÊ, YÊ, UÔ, ƯƠ, UÂ, UƠ, OĂ, OE, OA.

- Và các chữ cái cuối là: T, P, C, N, M, NG, O, U, I, Y.

52 vần nầy được tích hợp trong WinVNKey để gõ bằng 2 phím mỗi vần, theo qui tắc sau đây:

- Gõ nguyên âm ghép bằng một phím.

- Đồng thời, gõ chữ cái cuối bằng chữ cái khác.

Từ qui tắc này, 21 qui ước gõ tắt cụ thể là:

• Gõ nguyên âm ghép UYÊ, IÊ-YÊ, UÔ, ƯƠ, UÂ, UƠ, OĂ, OE, OA bằng một phím là I, Y, U, Ư, Â, Ă, E, Ơ, O (ngoại lệ: A ở vần oay). [11 qui ước]

- UYÊ gõ phím Y.

- IÊ-YÊ ……… I.

- UÔ ………… U.

- ƯƠ ………… Ư.

- UÂ ………… Â.

- UƠ ………… Ơ

- OĂ ………… Ă.

- OE ………… E.

- OA ………… O (ngoại lệ: rút còn A ở vần “oay”).

• Đồng thời, gõ chữ cái cuối T, P, C, N, M, NG, O-U, I-Y bằng chữ cái khác là D, F, S, L, V, Z, W, J. [10 qui ước]

- T gõ phím D.

- P ………… F.

- C ………… S.

- N ………… L.

- M ………… V.

- NG ……… Z.

- O-U ……… W.

- I-Y ……… J.

Như vậy, khi ráp 11 qui ước “Gõ nguyên âm ghép bằng một phím” và 10 qui ước “Gõ chữ cái cuối bằng chữ cái khác” lại với nhau, 52 vần trên được gõ còn 2 chữ cái mỗi vần như sau:

- uyêt, uyên = yd, yl. (2 vần)

- iêt, iêp, iêc, iên, iêm, iêng, iêu = id, if, is, il, iv, iz, iw. (2+7=9)

- yêt, yên, yêm, yêng, yêu = id, il, iv, iz, iw. (14)

- uôt, uôc, uôn, uôm, uông, uôi = ud, us, ul, uv, uz, uj. (20)

- ươt, ươp, ươc, ươn, ươm, ương, ươu, ươi = ưd, ưf, ưs, ưl, ưv, ưz, ưw, ưj. (28)

- uât, uân, uâng, uây = âd, âl, âz, âj. (32)

- uơt, uơn = ơd, ơl. (34)

- oăt, oăc, oăn, oăm, oăng = ăd, ăs, ăl, ăv, ăz. (39)

- oet, oen, oem, oeo = ed, el, ev, ew. (43)

- oat, oap, oac, oan, oam, oang, oao, oai, oay = od, of, os, ol, ov, oz, ow, oj, aj (ngoại lệ: vần oay). (52)

Bảng tóm gọn 21 qui ước gõ tắt trên như sau:

Do đó, chỉ cần nhớ 21 qui ước trên, ta dễ dàng nhớ cách gõ 52 vần “Nguyên âm ghép và chữ cái cuối” chỉ bằng 2 lần phím

Sau đây là các ví dụ cụ thể cách gõ 52 vần “Nguyên âm ghép và chữ cái cuối” chỉ bằng 2 lần phím:

- yd → uyêt …… Vd: kyd → khuyết, tyd → tuyết, tyd5 = tuyệt.

- yl → uyên …… Vd: kyl → khuyên, wyl → nguyên, wyl4 → nguyễn. (2 vần)

- id → iêt, yêt …… Vd: vid → viết, id → yết.

- if → iêp ………… Vd: tif → tiếp

- is → iêc ………… Vd: lis → liếc.

- il → iên, yên ......... Vd: fil → phiên, il → yên, qil → quyên.

- iv → iêm, yêm ...... Vd: wiv → nghiêm, iv3 → yểm.

- iz → iêng, yêng ...... Vd: wiz → nghiêng, jiz (hoặc jz) → giêng, iz → yêng.

- iw → iêu, yêu ....... Vd: tiw → tiêu, iw1 → yếu. (2+12=14)

- ud = uôt ...... Vd: nud → nuốt.

- us = uôc ...... Vd: cus → cuốc.

- ul = uôn ...... Vd: kul → khuôn, lul → luôn.

- uv = uôm ...... Vd: luv5 4uv5 → luộm thuộm.

- uz = uông ...... Vd: uz1 → uống.

- uj = uôi ...... Vd: muj1 → muối. (20)

- ưd = ươt ...... Vd: l[d → lướt. Nhắc lại: kiểu gõ dấu Tubinhtran-MS: ư = [

- ưf = ươp ...... Vd: cưf = cướp.

- ưs = ươc ...... Vd: phước, d[s5 → được.

- ưl = ươn ...... Vd: l[l → lươn.

- ưv = ươm ...... Vd: b[v b[v1 → bươm bướm.

- ưz = ương ...... Vd: f[z, 2[, 3[z, 4[z, 5[z → phương, chương, nhương, thương, trương.

- ưw = ươu ...... Vd: h[w → hươu.

- ưj = ươi ...... Vd: t[j → tươi. (28)

- âd = uât ...... Vd: t6d → tuất. Nhắc lại: kiểu gõ dấu Tubinhtran-MS: 6 = â

- âd = uât ...... Vd: k6l → khuân.

- âz = uâng ...... Vd: b6g k6z → bâng khuâng.

- âj = uây ...... Vd: k6j koa3 → khuây khỏa. (32)

- ơd = uơt ...... Vd: h]d5 → huợt. Nhắc lại: kiểu gõ dấu Tubinhtran-MS: ơ = ]

- ơl = uơn ...... Vd: h]l4 → huỡn. (34)

- ăd = oăt ...... Vd: h9d → hoắt. Nhắc lại: kiểu gõ dấu Tubinhtran-MS: ă = 9

- ăs = oăc ...... Vd: h9s5 → hoặc.

- ăl = oăl ...... Vd: x9l → xoăn.

- ăv = oăm ...... Vd: k9v5 → khoặm.

- ăz = oăng ...... Vd: k9z1 → khoắng. (39)

- ed = oet ...... Vd: ked → khoét.

- el = oen ...... Vd: hel → hoen.

- ev = oem ...... Vd: wev wev1 → ngoem ngoém.

- ew = oeo ...... Vd: wew3 → ngoẻo. (43)

- od = oat ...... Vd: tod → toát.

- of = oap ...... Vd: wof → ngoáp.

- os = oac ...... Vd: kos → khoác.

- ol = oan ...... Vd: kol → khoan, hol2 tol2 → hoàn toàn.

- ov = oam ...... Vd: wov5 → ngoạm.

- oz = oang ...... Vd: koz → khoang, hoz2 → hoàng.

- ow = oao ...... Vd: wow → ngoao.

- oj = oai ...... Vd: koj → khoai

- aj = oay (ngoại lệ) ... Vd: laj haj → loay hoay. (52)

5. Hai bài thơ ví dụ để tập gõ cách Tubinhtran

• Bài thơ “Thu Điếu” của Nguyễn Khuyến:

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo

Sóng biếc theo làn hơi gợn tí

Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo

Tầng mây lơ lững, trời xanh ngắt

Ngõ trúc quanh co, khách vắng teo

Tựa gối ôm cần lâu chẳng được

Cá đâu đớp động dưới chân bèo

Bài thơ “Thu Điếu” gõ cách Tubinhtran với WinVNKey:

Ao 4u lah5 leo4 n[s 5og veo

M8t5 2is 4yl2 c6u be1 teo3 teo

Sog1 bis 4eo lan2 h]I g]n5 ti1

La1 vag2 5[s jo1 se4 d[a veo2

T6g2 m6y l] l[g4, 5]i2 xah w9t

Wo4 5uc qah co, kak v9g1 teo

T[a5 g8i1 8m c6n2 l6u 29g3 d[s5

Ca1 d6u d]p d8g5 z[j1 26n beo2

• Bài thơ “Qua đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan:

Bước tới đèo Ngang, bóng xế tà,

Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.

Lom khom dưới núi, tiều vài chú,

Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.

Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,

Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.

Dừng chân đứng lại trời, non, nước,

Một mảnh tình riêng, ta với ta.

Bài thơ “Qua đèo Ngang” gõ cách Tubinhtran với WinVNKey:

B[s t]i1 deo2 Wag bog1 x71 ta2,

Co3 c6y 2en la1 da1 2en hoa.

Lom kom z[j1 nui1, tiw2 vai2 2u1,

Lac dac b7n s8g, 2]5 m6y1 3a2.

#]1 n[s dau log2, con q8c q8c,

$[z 3a2 moi3 miz5, cai1 ja ja.

Z[g2 26n d[g1 lai5 5]i2, non, n[s,

M85t mah3 tih2 riz, ta v]i1 ta.

C. CÁCH TẢI XUỐNG WINVNKEY VÀ SỬ DỤNG

1. Tải xuống WinVNKey để dùng cách gõ Tubinhtran

Hiện tại, WinVNKey chưa dùng được một lúc cả trong môi trường 32 bit và 64 bit. Mỗi khi cần dùng trong môi trường nào thì phải dùng luân chuyển. Nghĩa là trong môi trường 32 bit, ta phải dùng bản WinVNKey 32 bit. Và trong môi trường 64 bit, ta phải dùng bản WinVNKey 64 bit.

Nếu đang dùng bản WinVNKey 32 bit mà gõ không bung ra chữ Việt, bạn đổi qua dùng bản WinVNKey 64 bit thì chắc chắn sẽ bung ra chữ Việt.

Và ngược lại, nếu đang dùng bản WinVNKey 64 bit mà không bung ra chữ Việt, bạn đổi qua dùng bản WinVNKey 32 bit thì chắc chắn sẽ bung ra chữ Việt.

Để tải xuống bản nén sẵn cách gõ Tubinhtran, chỉ cần nhấp đường dẫn sau đây thì sẽ tự động được tải vào máy. Sau đó, ta lấy ra và sử dụng liền mà không cần điều chỉnh gì.

Ø Đường dẫn tải bản WinVNKey 32 bit.

https://sourceforge.net/projects/chuvietnhanh/files/winvnkey-tubinhtran-32bit-5.5.456.zip/download

1) Sau khi tải về bạn mở thư mục chứa file mình vừa tải về lên. Nhấp chuột phải chọn Extract Here (có thể dùng 7-Zip, WinRAR, WinZip, v.v… để giải nén).

2) Mở folder winNT → Nhấp đôi chuột tại winvnkey.exe → Sẽ thấy Trang Chính WinVNKey như sau.

3) Nhấp nút OK xong, bạn có thể gõ các ví dụ trên và máy sẽ hiện ra chữ Việt trọn vẹn.

Ø Đường dẫn tải bản WinVNKey 64 bit.

https://sourceforge.net/projects/chuvietnhanh/files/winvnkey-tubinhtran-64bit-5.5.457.zip/download

1) Sau khi tải về bạn mở thư mục chứa file mình vừa tải về lên. Nhấp chuột phải chọn Extract Here (có thể dùng 7-Zip, WinRAR, WinZip, v.v… để giải nén).

2) Mở folder win-x64 → Nhấp đôi chuột tại winvnkey.exe → Sẽ thấy Trang Chính WinVNKey như sau.

3) Nhấp nút OK xong, bạn có thể gõ các ví dụ trên và máy sẽ hiện ra chữ Việt trọn vẹn.

Mẹo nhỏ: Biểu tượng ở góc phải dưới màn hình. Nếu muốn tạm ngưng gõ tiếng Việt, bấm vào sẽ thành . Muốn tắt WinVNKey, nhấp chuột phải tại , chọn “Tắt”.

2. Điều chỉnh WinVNKey để dùng chung cách Tubinhtran với trang gõ tắt tự tạo của riêng mình

Nếu ta muốn tự đặt thêm qui ước gõ tắt một số từ thường dùng như: |mvt = máy vi tính| |vn = Việt Nam|, v.v…, ta có thể cài vào WinVNKey trang gõ tắt của riêng ta để dùng chung với cách gõ Tubinhtran.

Cách điều chỉnh như sau:

1. Mở trang Chính WinVNKey như hình sau đây.

Hình: Trang Chính WinVNKey

2. Nhấn chuột chữ “Macro” xanh ở hình trên, sẽ hiện ra khung “Chọn Lựa Macro”. Trong khung này, chọn trang “Tệp Macros” > trong hộp nhỏ kế chữ “Trang Macro” chọn “6. Từ Lười: phải gõ ở đầu cụm chữ…” > tick chọn bôi đen “Thường dùng”, như hình sau đây:

Hình: Khung “Chọn Lựa Macro”

3. Nhấn nút “Biên soạn”, ở góc dưới khung “Chọn Lựa Macro”, sẽ hiện ra khung “Biên soạn Macro Từ Lười” để bạn cài đặt các qui ước gõ tắt của riêng bạn cho tệp “Thường dùng”, như hình sau đây:

Hình: Khung “Biên soạn Macro Từ Lười” cho tệp gõ tắt “Từ thường dùng”.

Ví dụ, muốn thêm macro |mvt = máy vi tính| vào tệp “Từ thường dùng”, bạn làm như sau:

- Nhấn nút “Thêm”.

- Gõ macro “mvt” và “máy vi tính” vào 2 ô dưới đáy.

- Nhấn nút “Nhập vào”. Tức thì, macro |mvt = máy vi tính| sẽ thêm vào khung ở trên.

- Sau cùng, nhấn nút X ở góc trên để đóng lại và macro sẽ được lưu trữ.

Điều chỉnh như trên là ta có thể dùng trang gõ tắt tự tạo của riêng mình chung với cách gõ Tubinhtran.

D. LỜI CUỐI

• Phương pháp gõ tắt này cũng đã được tích hợp trong bộ gõ trực tuyến (online) S-Key (http://s-key.sf.net) của kỹ sư Huỳnh Trọng Nghĩa. Bạn không cần tải xuống hoặc cài đặt bất cứ một phần mềm nào cả.

.

• Bài tham khảo thêm:

- “Mẹo cài đặt WinVNKey trong Windows 10 để gõ theo phương pháp tốc ký Tubinhtran” của kỹ sư tin học Chu Cẩm Tú Linh ở: http://chuvietnhanh.sourceforge.net/MeoCaiDatWinvnkeyTrongWindows10DeGoTheoPhuongPhapTocKyTubinhtran.htm

- “Tubinhtran-MS – Phương pháp gõ tiếng Việt hiệu quả” của kỹ sư tin học Huỳnh Trọng Nghĩa ở:

http://chuvietnhanh.sourceforge.net/Tubinhtran-MS-PhuongPhapGoTiengVietHieuQua.htm

• WinVNKey là phần mềm miễn phí để gõ chữ Việt và các ngôn ngữ khác cho Windows. Nó cho phép ta tự tạo bất kỳ kiểu gõ dấu và cách gõ gõ tắt cho riêng mình. Nếu bạn nghĩ ra kiểu gõ dấu hay cách gõ gõ tắt mà bạn thích thì bạn có thể tự cài đặt vào WinVNKey bằng cách xem bài mẫu sau đây để biết cách cài đặt tương tự “Cách tải xuống & điều chỉnh WinVNKey để dùng phương pháp gõ tắt Tubinhtran (Chữ Việt Nhanh)” ở: http://chuvietnhanh.sourceforge.net/CachTaiXuongWinvnkeyDeDungPhuongPhapGoTatCVN.htm

© Trần Tư Bình (Email:tubinhtran@gmail.com, Web: Chữ Việt Nhanh http://chuvietnhanh.sf.net, Facebook: http:/facebook.com/fanpageCVN).

Về Trang Chính

Chữ Việt Nhanh